رباعیات خیام

افسوس که نامه جوانی طی شد

و آن تازه بهار زندگانی دی شد

 وآن مرغطرب که نام او بود شباب

 فریاد ندانم کی آمدوکی شد

یک عمر به کودکی به استاد شدیم

 یک عمر زاستادی خود شاد شدیم

 افسوس ندانیم که ما را چه رسید 

از خاکبر آمدیم و بر باد شدیم 

 در کارگه کوزه گری بودم دوش

 دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش

 هر یک به زبان حال با من گفتند 

کو کوزه گر و کوزه خرو کوزه فروش

 اسرار ازل را نه تو دانی و نه من

 وین حرف معما نه تو دانی و نه من

 هست از پس پرده گفتگوی من و تو

 چون پرده برافتد نه تو مانی و نه من

 شیخی به زنی فاحشه گفتا مستی

 هر لحظه به دام دگری پا بستی

 

گفت شیخا هر آن چه گویی هستم

 آیا تو چنان که می نمایی هستی

 آن به که در این زمانه کم گیری دوست

 با اهل زمانه صحبت از دور نکوست

 

آنکس که به جملگی ترا تکیه بر اوست

 چون چشم خرد باز کنی دشمنت اوست

 در هر دشتی که لاله زاری بوده است

 آن لاله ز خون شهریاری بوده است

چو برگ بنفشه کز زمین می روید

 خالیست که بر رخ نگاری بوده است

 چون آب به جویباروچون باد به دشت

 روزی دگر از نوبت عمرم بگذشت

 هرگز غم دو روز مرا یاد نگشت

 روزی که نیامدست و روزی که گذشت

 ای دل ز زمانه رسم احسان مطلب

 وز گردش دوران سرو سامان مطلب

 درمان طلبی درد تو افزون گردد

 با درد بسازو هیچ درمان مطلب

 تا کی غم آن خورم که دارم یا نه

 وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه

 پرکن قدح باده که معلومم نیست

 کاین دم که فرو برم برآرم یا نه

 از منزل کفر تا به دین یک قدم است 

وز عالم شک تا یقین یک نفس است

 این یک نفس عزیز را خوش میدار

 کز حاصل عمر ما همین یک نفس است

 نیکی و بدی که در نهاد بشر است

 شادی و غمی که در قضا و قدر است 

با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل

 چرخ از تو هزار بار بیچاره تر است

 ساقی ، گل و سبزه بس طربناک شده است

 دریاب که هفته دگر خاک شده است

 می نوش و گلی بچین که تا درنگری

 گل خاک شده است سبزه خاشاک شده است

 افسوس که سرمایه زکف بیرون شد

 در پای اجل بسی جگرها خون شد

 کس نامد از آن جهان که پرسم از وی

که احوال مسافران دنیا چون شد 

 عمرت تا کی به خودپرستی گذرد

 یا در پی نیستی و هستی گذرد 

می خورکه چنین عمرکه غم درپی اوست

 آن به که بخواب یا به مستی گذرد

 ای بس که نباشیم وجهان خواهدبود

نی نام زما و نه نشان خواهد بود

 زین پیش نبودیم و نبد هیچ خلل

 زین پس چو نباشیم همان خواهد بود

 دیدم به سر عمارتی مردی فرد

 کو گِل بلگد می زد و خوارش می کرد

 وان گِل با زبان حال با او می گفت 

ساکن ،که چو من بسی لگد خواهی کرد

 این قافله عمر عجب می گذرد

 دریاب دمی که با طرب می گذرد 

ساقی غم فردای حریفان چه خوری 

پیش آر پیاله را که شب می گذرد

 یک قطره آب بود و با دریا شد 

یک ذره خاک و با زمین یکتا شد

 آمد شدن تو اندرین عالم چیست؟ 

آمد مگسی پدید و ناپیدا شد

از جمله رفتگان این راه دراز

 باز آمده ای کو، که به ما گوید باز

 هان بر سر این دو راهه از سوی نیاز

 چیزی نگذاری که نمی آیی باز

 ای صاحب فتوا ز تو پرکارتریم 

با این همه مستی زتو هُشیار تریم

 تو خون کسان خوری و ما خون رزان

 انصاف بده کدام خونخوار تریم؟

 بر خیر و مخور غم جهان گذران 

خوش باشو دمی به شادمانی گذران

 در طبع جهان اگر وفایی بودی

 نوبت به تو خود نیامدی از دگران

 در کارگه کوزه گری کردم رای

 بر پله چرخ دیدم استاد بپای

 می کرد دلیر کوزه را دسته و سر

 از کله پادشاه و از دست گدای

 هنگام سپیده دم خروس سحری 

دانی که چرا همی کند نوحه گری

 یعنی که نمودند در آیینه صبح 

کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری